سرفه یا عطسه؛ چگونه مغز می‌داند کدام را آزاد کند؟
آیا بوی گرده باعث عطسه یا سرفه می‌شود؟ دانشمندان بر اساس مطالعه‌ای که روی موش‌ها انجام دادند، سلول‌هایی عصبی را کشف کرده‌اند که باعث ایجاد یک پاسخ در مقابل دیگری می‌شوند. «نورون‌های عطسه» در مجرای بینی سیگنال‌های عطسه را به مغز منتقل می‌کنند و نورون‌های جداگانه پیام‌های سرفه را ارسال می‌کنند.
یافتههای مطالعه ممکن است به ابداع درمان‌های جدید و پیشرفته برای بیماری‌هایی مانند آلرژی و سرفه‌های مزمن منجر شود.
متیو دریک، متخصص ریه در دانشگاه علوم و بهداشت اورگان در پورتلند، که در مطالعه مشارکت نداشت، می‌گوید این خبر خوشایند است؛ زیرا بیماری‌های نام‌برده می‌توانند «بسیار خسته‌کننده» باشند و عوارض جانبی درمان‌های فعلی می‌تواند «بسیار مشکل‌ساز» باشد.
مطالعه‌ای در گذشته، نورون‌های مجرای هوایی موش را براساس کمپلکس‌های پروتئینی به نام کانال‌های یونی که روی سطوح سلولی قرار دارند، دسته‌بندی کرد. محققان برای تعیین اینکه کدام‌یک از نورون‌های بینی باعث عطسه می‌شوند، موش‌ها را در معرض ترکیبات مختلفی قرار دادند که هرکدام فعال‌کننده‌ی نوع خاصی از کانال یونی هستند.
محققان فهمیدند که ماده‌ای به نام BAM 8-22 باعث عطسه‌ی موش‌ها می‌شود. این ترکیب به‌عنوان فعال‌کننده‌ی یک کانال یونی به نام MrgprC11 شناخته شده است. این مسئله موجب شد تا محققان مشکوک شوند که آیا نورون‌های حامل کانال MrgprC11 باعث عطسه می‌شوند یا خیر. در واقع، وقتی محققان MrgprC11 را از نورون‌های مشکوک عطسه حذف و سپس موش‌ها را به ویروس آنفولانزا آلوده کردند، موش‌ها بیمار شدند، اما عطسه نمی‌کردند.
حتی با حذف نورون‌های عطسه، موش‌های بیمار واکنش‌های سرفه‌مانند به عفونت آنفولانزا داشتند. محققان با استفاده از روش‌های مشابهی که به یافتن نورون‌های مسئول عطسه منجر شد، فهمیدند که واکنش سرفه با مجموعه‌ای از نورون‌ها در نای که ماده‌‌یشیمیایی سیگنال‌دهنده‌ای به نام سوماتواستاتین را بیان می‌کند، ارتباط دارد.
نورون‌های عطسه در مسیر بینی موش
نورون‌های عطسه در مسیر راه بینی موش
شین لو، از نویسندگان مطالعه و عصب‌شناس در دانشگاه واشنگتن سنت‌لوئیس، می‌گوید ویروس‌ها بسیار سریع تکامل می‌یابند و شاید به این خاطر است که دو سیستم مجزا برای تشخیص و پاکسازی آن‌ها از مجاری هوایی وجود دارد.
اکنون لو و همکارانش می‌خواهند بفهمند که پس از فعال‌شدن نورون‌های عطسه و سرفه و سیگنال‌دهی به مغز، چه اتفاقی می‌افتد. لو فکر می‌کند که احتمالاً سیگنال‌های نورون‌ها به مرکز کنترل تنفس مغز می‌رسند و در آنجا با تغییر الگوهای تنفسی، واکنش سرفه یا عطسه را موجب می‌شوند.
چالش اصلی بعدی بررسی این موضوع است که آیا مجموعه‌های مشابهی از نورون‌های موش، در انسان نیز وجود دارد یا خیر. لو می‌گوید شواهد اولیه نشان می‌دهد که چنین نورون‌هایی در انسان نیز یافت می‌شود، اما به تحقیقات بیشتری نیاز دارد.
برخی محققان گمان می‌کنند که شمار زیادی از نورون‌های مسئول عطسه و سرفه، هنوز شناسایی نشده‌اند. در بسیاری از موارد، پاسخ‌های حسی (مانند دیدن، شنیدن یا لمس) شامل انواع مختلفی از نورون‌ها است که با هم کار می‌کنند و به‌ندرت فقط یک گروه از نورون‌ها مسئول کنترل یک پاسخ هستند. این مسئله احتمالاً در مورد عطسه و سرفه نیز صدق می‌کند.
دریک می‌گوید سرفه می‌تواند آنقدر مداوم باشد که باعث ازهوش‌رفتن افراد شود و بااین‌حال پزشکان گزینه‌های خوبی برای درمان سرفه ندارند. مواد افیونی مانند کدئین مؤثرترین داروهای موجود هستند، اما ممکن است افراد را به‌شدت خواب‌آلود کنند و حتی اعتیادآور باشند.
دریک می‌گوید کمبود داروهای مؤثر ممکن است باعث شود که پزشکان از درمان سرفه خودداری کنند. او می‌گوید: «امیدوارم با ورود درمان‌های جدید به بازار، تفکر ما در مورد نحوه‌ی درمان [سرفه] تغییر کند.»
یافتههای مطالعه در نشریه Cell منتشر شده است.
