پاسخ موشکی و قاطع سپاه به گزافهگوییها درباره جزایر سهگانه/ بررسی فنی رزمایش دریایی دفاع از جزایر ۳ گانه
نیروی دریایی سپاه پاسداران با برگزاری رزمایش ترکیبی شهید ناظری و عملیاتیسازی نسل نوین سامانههای هوشمند موشکی و پدافندی در منطقه استراتژیک نازعات، ضمن تثبیت عملی حاکمیت مطلق ایران بر جزایر سهگانه، با نمایش اشراف اطلاعاتی و قدرت آتش ویرانگر، خط بطلانی بر توهمات سیاسی همسایگان و ماجراجویی ناوگانهای فرامنطقهای کشید.
به گزارش خبرنگار حوزه امنیت دفاعی خبرگزاری دانشجو ؛ خلیج فارس، به عنوان ضربانساز اقتصاد انرژی جهان و خط مقدم دفاع از خاک مقدس ایران، در روزهای اخیر شاهد یکی از پیچیدهترین، فنیترین و پیامدارترین رزمایشهای تاریخ نیروی دریایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی بود. رزمایش بزرگ شهید حاج محمد ناظری در حالی با رمز مقدس یا زهرا(س) آغاز شد که فضای سیاسی منطقه تحت تأثیر لفاظیهای بیپایه و تکراری برخی کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس پیرامون جزایر سهگانه همیشه ایرانی (بوموسی، تنب بزرگ و تنب کوچک) قرار داشت.
این رزمایش فراتر از یک تمرین نظامی معمول، یک عملیات بازدارندگی فعال و پاسخی کوبنده، محاسبهشده و چندلایه به تحرکات دیپلماتیک خصمانه همسایگان جنوبی و حضور تنشزای ناوگانهای فرامنطقهای، بهویژه آمریکا بود. دکترین دفاعی جمهوری اسلامی ایران در این رزمایش با زبان قدرت سخت و فناوری بومی، پیامی روشن مخابره کرد: امنیت جزایر و آبهای سرزمینی، خط قرمزی است که عبور از آن، هزینهای گزاف و پشیمانکننده خواهد داشت.
در ادامه به واکاوی تخصصی لایههای پنهان و آشکار این رزمایش، از نوآوریهای موشکی تا تحول در پدافند شناوری میپردازیم:
جغرافیای عملیات، منطقه نازعات و اهمیت ژئواستراتژیک
انتخاب منطقه عمومی نازعات برای برگزاری این رزمایش، یک انتخاب هوشمندانه و هدفمند از سوی طراحان عملیات در ستاد کل نیروهای مسلح و ندسا بود. منطقه نازعات که شامل جزایر چهارگانه (بوموسی، تنب بزرگ، تنب کوچک و سیری) میشود، گلوگاه استراتژیک تنگه هرمز است.
در ادبیات نظامی مدرن، این جزایر به عنوان ناوهای هواپیمابر غرقناشدنی ایران شناخته میشوند. هرگونه تسلط بر این جزایر، به معنای تسلط کامل بر ترافیک ورودی و خروجی انرژی جهان است. برگزاری رزمایش در این محدوده جغرافیایی، تاکیدی مجدد و عملی بر حاکمیت مطلق ایران است.
جمهوری اسلامی ایران با استقرار سنگین یگانهای رزمی، پدافندی و موشکی در این جزایر نشان داد که برای دفاع از هر وجب از خاک خود، نه منتظر مذاکره میماند و نه اجازه کوچکترین خطای محاسباتی را به دشمن میدهد.
سناریوی رزمایش، دفاع ساحلی و جزیرهای ترکیبی بود؛ جایی که هر جزیره به یک دژ نفوذناپذیر تبدیل شده که قادر است بدون نیاز به پشتیبانی سرزمین اصلی، به صورت مستقل عملیات دفاع و تهاجم را رهبری کند.
پدافند هوایی و نقش آفرینی محوری در رزمایش دفاع از جزایر
یکی از برجستهترین ویژگیهای رزمایش شهید ناظری عملیاتیسازی سامانههای پدافندی دریاپایه و ساحلپایه در مقیاس تاکتیکی و در محیطی آلوده به جنگ الکترونیک بود.
الف) سامانه نواب، قایق های تندرو پدافندی شدند
نصب سامانه پدافندی عمودپرتاب (VLS) نواب بر روی شناورهای تندرو کلاس ذوالفقار، یک گام رو به جلو در نبرد دریایی نامتقارن ایران است. تا پیش از این، دکترین مقابله غربیها با قایقهای تندرو ایران بر اساس استفاده از هلیکوپترهای تهاجمی (مانند آپاچی) یا پهپادهای مسلح بنا شده بود، با این فرض که قایقها دفاع هوایی ندارند.
اما مجهز شدن شناورهای ذوالفقار به موشکهای نواب، این معادله را برهم میزند.
تحلیل فنی: اگرچه برخی تحلیلگران غربی به آسیبپذیری شناورهای سبک در برابر تسلیحات هواپرتاب نظیر موشکهای Hellfire یا JAGM اشاره میکنند، اما واقعیت میدان نبرد متفاوت است. شناورهای ذوالفقار به صورت یورش فوجی عمل میکنند. وقتی بخشی از این فوج مجهز به پدافند نواب باشد، آسمان منطقه نبرد برای بالگردها و پهپادهای دشمن ناامن میشود. نواب به شناور اجازه میدهد تا در نقش شکارچی شکارچی ها عمل کرده و لایهی دفاع هوایی کوتاه برد را برای سایر شناورهای مهاجم تامین کند.
ب) سامانه مجید و پدافند قدرتمند ساحلی
سامانه پدافندی مجید که در منطقه نازعات تست شد، وظیفه دفاع نقطهای از مدافعان موشکی جزایر را بر عهده دارد. ویژگی کلیدی مجید، سیستم الکترواپتیکال آن است که امکان کشف و رهگیری غیرفعال را فراهم میکند. این یعنی سامانه بدون انتشار امواج راداری که مکانش را لو بدهد، هدف را میبیند.
زرادخانه تهاجمی، باران موشک بر سر شناور های دشمن
رزمایش اخیر ویترینی از دستاوردهای نوین موشکی بود که برد درگیری ایران را از سواحل تا عمق اقیانوس هند گسترش میدهد. تنوع سبد موشکی سپاه، کابوسی برای طراحان عملیاتی دشمن است.
الف) موشک کروز دریایی سجیل
رونمایی و تست عملیاتی موشک کروز سجیل با برد ۱۸۰ کیلومتر و ویژگی منحصر به فرد موتور درون بدنه یک گام فنی بزرگ است.
تحلیل فنی: در موشکهای کروز متعارف، ورودی هوا بیرون از بدنه قرار دارد که باعث افزایش سطح مقطع راداری میشود. طراحی موتور درون بدنه در سجیل جدید، این موشک را به یک سلاح نیمهرادارگریز تبدیل کرده است.
این ویژگی کشف آن را برای رادارهای ناوگان دشمن بسیار دشوار میسازد. برد ۱۸۰ کیلومتری این موشک، عرض خلیج فارس را کاملاً پوشش میدهد و با سر جنگی متناسب، گزینهای ایدهآل برای نابودی شناورهای مهاجم متوسط و سنگین است. البته طراحی آن همچنان با توجه به موشک های کروز مدرن تر کشور مانند مبین قدیمی است.
ب) موشکهای قدیر و نصیر؛ استراتژی اشباع
شلیک موشکهای کروز سابسونیک نصیر و قدیر (با برد ۳۰۰ کیلومتر) از لانچرهای ساحلی و شناوری (کلاس سلیمانی و تندرو)، تاکتیک اشباع موشکی را به نمایش گذاشت. در یک سناریوی درگیری واقعی، ایران توانایی شلیک همزمان صدها موشک کروز از نقاط مختلف جغرافیایی (جزایر، ساحل، شناور) به سوی یک ناوگروه را دارد. این حجم از آتش، سامانههای دفاعی پیشرفته دشمن (مانند فالانکس) را دچار اوت نامبرینگ اطلاعاتی و عملیاتی کرده و عبور موشکها از سد دفاعی را تضمین میکند.
ج) بالستیکهای نقطهزن، کابوس تل آویو به دریا رسید
فرمانده نیروی دریایی سپاه به شلیک یک موشک بالستیک جدید با قابلیت نقطهزنی اشاره کرد. موشکهای بالستیک ضدکشتی ایران، با سرعت بسیار بالا در فاز شیرجه و زاویه حمله بالا، عملاً رهگیری را برای سامانههای دفاع موشکی دشمن غیرممکن میکنند.
عملیات پهپادی و جنگ الکترونیک، برتری اطلاعاتی در قلب خلیج فارس
رزمایش شهید ناظری نشان داد که ندسا تنها به قدرت آتش متکی نیست، بلکه برتری اطلاعاتی و جنگ الکترونیک را نیز در اختیار دارد.
الف) اشراف اطلاعاتی و تحقیر ناوگان آمریکا
یکی از نقاط عطف این رزمایش، شناسایی و اخطار به ناوهای آمریکایی بود. تصاویر منتشر شده و اظهارات سردار تنگسیری مبنی بر اینکه روی ناوهای دشمن علامت زدیم و آنها نفهمیدند، نشاندهنده نفوذ پهپادهای شناسایی رادارگریز ایران به حریم امنیتی ناوگان آمریکا است. این اقدام، پیامی واضح دارد: هیچ حرکتی در خلیج فارس از دید چشمان سپاه پنهان نمیماند.
این سطح از اشراف اطلاعاتی (ISR)، توانایی دشمن برای انجام عملیات غافلگیرانه را به صفر میرساند.
ب) پرندههای پرسهزن و کوادکوپترهای انتحاری
استفاده از مهمات پرسهزن و کوادکوپترهای انتحاری علیه اهداف دریایی، تاکتیک جدیدی است که از تجربیات نبردهای مدرن جهانی مانند جنگ اوکراین و جنگ ۱۲ روزه وام گرفته شده است. این پرندههای ارزانقیمت اما دقیق، میتوانند رادارهای ناوها، پل فرماندهی و سامانههای ارتباطی شناورهای دشمن را هدف قرار داده و آنها را کور و کر کنند تا راه برای اصابت موشکهای اصلی باز شود.
پیامهای راهبردی به دوستان و دشمنان
همانطور که امیر حیدری، جانشین قرارگاه خاتمالانبیاء اشاره کرد، این رزمایش تحقق فرمان قوی شدن بود. اما فراتر از مسائل نظامی، این رزمایش حامل سه پیام راهبردی کلیدی بود:
- پایان توهمات ارضی: حجم آتش ریخته شده در منطقه نازعات و جزایر سهگانه، پاسخی عملی به بیانیههای شورای همکاری خلیج فارس بود. ایران نشان داد که جزایر سهگانه بخشی جداییناپذیر از خاک مقدس وطن هستند و هرگونه ادعایی در مورد آنها، با لولههای توپ و موشک پاسخ داده خواهد شد. حضور فرماندهان ارشد در این جزایر، تثبیت حاکمیت مطلق ایران را فریاد زد.
- بازدارندگی بومی و استقلال امنیتی: تمام تجهیزات به کار رفته در این رزمایش، از موشکهای کروز تا سامانههای پدافندی نواب و مجید، ساخت داخل بودند. این یعنی تحریمهای تسلیحاتی غرب نتوانسته است موتور پیشرفت دفاعی ایران را متوقف کند. ایران نشان داد که امنیت خود را از بازارهای تسلیحاتی غرب گدایی نمیکند، بلکه آن را در داخل میسازد.
- هشدار به ماجراجویان فرامنطقهای: اخطار به ناوهای آمریکایی و نمایش قدرت موشکی، به واشنگتن و تلآویو یادآوری کرد که دوران بزن و در رو تمام شده است. هرگونه اقدام نظامی علیه منافع ایران، با پاسخی ویرانگر در دریا مواجه خواهد شد که میتواند ناوهای چند میلیارد دلاری را به تلی از آهنپاره در کف خلیج فارس تبدیل کند.
سناریوی مقابله با جنگ الکترونیک و سایبری
یکی از نکات کمتر پرداخته شده اما بسیار حیاتی این رزمایش، فعالیت در محیط آلوده به جنگ الکترونیک بود. دشمنان ایران همواره بر روی توانایی خود در اخلال الکترونیکی حساب باز میکنند. اما موفقیت شلیک موشکها و عملکرد صحیح رادارها در این رزمایش نشان داد که سپاه به تکنولوژیهای پیشرفته ضد جنگ الکترونیک دست یافته است. استفاده از هوش مصنوعی برای تفکیک سیگنالهای واقعی از نویز و فریب، بلوغ فناوری دفاعی ایران را اثبات کرد.
در آخر، چون نگینی که بُوَد برِ دستِ وطن نامِ تو فارس بماند، به کوریِ دشمن
رزمایش اقتدار نیروی دریایی سپاه در آذر ۱۴۰۴، یک نمایش قدرت در مقابل برخی جریانات ضدایرانی منطقه بود. این رزمایش ثابت کرد که ایران در دفاع از سواحل و تمامیت ارضی خود با احدی شوخی ندارد و تیغ برنده موشکی ایران زیر گلوی بدخواهان ایران است.
ترکیب شناورهای تندرو مجهز به پدافند، موشکهای کروز رادارگریز، بالستیکهای نقطهزن و شبکه یکپارچه پهپادی، یک زنجیره دفاعی کامل را تشکیل داده است که درگیری با آن برای هیچ نیروی دریایی در جهان بدون تحمل تلفات سنگین ممکن نیست.
جمهوری اسلامی ایران با این رزمایش، حجت را بر همسایگان و دشمنان تمام کرد. پیام روشن است: دست دوستی ایران به سوی همسایگان دراز است، اما دستی که به طمع تجاوز یا خدشه به تمامیت ارضی ایران دراز شود، پیش از رسیدن به هدف قطع خواهد شد. خلیج فارس، خانه ماست و امنیت آن تنها با مشارکت کشورهای منطقه و بدون حضور بیگانگان تأمین میشود؛ اقتدار موشکی و شجاعت دریادلان سپاه، ضامن امنیت این آب و خاک خواهد بود.
