«آخرالزمان موز» نزدیک است؛ اما دانشمندان می‌گویند راهی برای نجات این میوه یافته‌اند
بر اساس مطالعه‌ای جدید، محققان در تلاش برای نجات موزهای جهان از بیماری مخربی که ممکن است آن‌ها را به کام انقراض بکشاند، به کشف غیرمنتظره و چشمگیری دست یافته‌اند. رویکرد جدید می‌تواند با نجات موزها از نابودی، از وقوع «آخرالزمان موز» جلوگیری کند.
موزهایی که ما می‌خوریم، موز کاوندیش نامیده می‌شوند. این موزها در معرض خطر بیماری گیاهی مخربی به نام پژمردگی فوزاریم قرار دارند. این بیماری پیش از این هم گونه‌های دیگری از موزها را نابود کرده و در دهه ۱۹۵۰، پرورش موز را به شدت تحت تأثیر قرار داد.
اما محققان در مطالعه‌ای جدید بیان کرده‌اند سویه‌ای از این بیماری که امروزه موزها را تهدید می‌کند، از سویه‌ای که در قرن بیستم خسارت کلانی به بار آورد، تکامل نیافته و ممکن است راهی برای کنترل روند شیوع آن وجود داشته باشد. بر اساس بیانیه دانشگاه ماساچوست امهرست، یافته‌های این گروه می‌تواند به جلوگیری از آخرالزمان قریب‌الوقوع موز کمک کند.
لی‌جون ما، استاد بیوشیمی و زیست‌شناسی مولکولی در دانشگاه ماساچوست امهرست و نویسنده ارشد مطالعه، می‌گوید: «نوع موزی که ما امروزه می‌خوریم، با آنچه پدربزرگ و مادربزرگ‌ها می‌خوردند، یکسان نیست. آن موزهای قدیمی، به عنوان موز گروس میشل شناخته می‌شد و اکنون عملاً منقرض شده است. موزهای گروس میشل اولین قربانیان شیوع فوزاریم در دهه ۱۹۵۰ بودند.»
موزهای وحشی انواع بسیاری دارند و گونه‌های متنوعی از آن‌ها کشت می‌شود. امروزه، رایج‌ترین نوع موز در فروشگاه‌ها، موز کاوندیش (Musa acuminata) است. به گزارش باغ‌های گیاه‌شناسی پادشاهی کیو در بریتانیا، تقریباً تمام صادرات موز در سطح جهانی از این گونه تأمین می‌شود.
موزهای کاوندیش به منظور مقاومت در برابر سویه‌ای از پژمردگی فوزاریم که موزهای گروس میشل را نابود کرد، پرورش داده شدند. با این حال، در دهه ۱۹۹۰، دومین شیوع این بیماری، موزهای کاوندیش را تحت تأثیر قرار داد و از آن زمان تاکنون، این نوع موز نیز در معرض خطر انقراض قرار داشته است. پژمردگی فوزاریم نیز همانند موزها، دارای انواع مختلفی است. هرکدام از این سویه‌ها به میزبان گیاهی متفاوتی حمله می‌کند.
محققان در مطالعه‌ی جدید، ۳۶ سویه فوزاریم را از سراسر جهان با یکدیگر مقایسه کردند. سپس، دریافتند که سویه‌ی مسبب شیوع کنونی، ژن‌هایی را به کار می‌گیرد که با تولید نیتریک اکسید قارچی، به گیاه میزبان حمله می‌کنند. محققان هنوز نمی‌دانند که این ژن‌ها چگونه باعث آلودگی موزهای کاوندیش می‌شوند. بااین‌حال، آن‌ها دریافتند که با حذف این ژن‌ها، قدرت عفونت‌زایی یا واگیری بیماری کاهش می‌یابد. بنابراین، کاهش نیتریک اکسید می‌تواند کلیدی برای کنترل بیماری باشد.
اگرچه مطالعه‌ی جدید می‌تواند به نجات موزهای محبوبمان کمک کند، محققان تأکید می‌کنند که مشکل اصلی پیش روی موزها، کشت تک‌محصولی است. یعنی هر سال یک نوع از محصول کشت می‌شود و تا زمانی که به یک نوع از موزها وابسته باشیم، آن‌ها در برابر بیماری‌ها آسیب‌پذیر خواهند بود.
دکتر ما می‌گوید: «وقتی محصول تجاری بزرگی تنوع ندارد، به هدف آسانی برای عوامل بیماری‌زا تبدیل می‌شود. دفعه‌ی بعد که برای خرید موز به فروشگاه می‌روید، انواع مختلفی را که ممکن است در فروشگاه‌های محلی مواد غذایی موجود باشند، امتحان کنید»
